M1 Abrams, czołg uzbrojony w armatę kalibru 120 mm, został opracowany jako następca starzejącej się serii M60. W połowie lat 70. XX wieku, kiedy wprowadzono pierwsze prototypy Abramsa, od prawie trzech dekad znajdowały się na służbie różne wersje Pattona i powoli, pomimo licznych zaawansowanych wariantów i programów modernizacyjnych, stały się przestarzałe.
Rozwój
Pierwszą próbę ich zastąpienia stanowił program rozwoju MBT-70, w którym uczestniczyły również Niemcy. Program miał na celu stworzenie możliwie najlepszego czołgu przy wykorzystaniu najnowszych technologii. Jako że zastosowano niesprawdzone technologie, owocem tego przedsięwzięcia był niepraktyczny i drogi pojazd. Program ostatecznie porzucono w grudniu 1971 roku.
Po fiasku MBT-70 wojsko USA zmieniły swoje podejście. Skoncentrowano się na niedrogich i jednocześnie na tyle dobrych pojazdach, aby były w stanie zyskać przewagę na polu bitwy i nie były tak drogie jak MBT-70. Najnowsze technologie przestały być głównym wymogiem. Tak oto narodził się program M1. Pierwszy prototyp XM1 (uprzednio XM815) został dostarczony przez Chrysler Defense i General Motors w 1976 roku. Obydwa pojazdy uzbrojono w działo gwintowane M68 kal. 105 mm, które były produkowanym na licencji wariantem Royal Ordnance L7 - jednej z najlepszych broni NATO tego czasu. Pojazd wyprodukowany przez General Motors był napędzany przez silnik Diesla, natomiast prototyp Chrysler Defence przez nowo opracowany silnik turbinowy. Chrysler w projektowaniu turbin miał duże doświadczenie, które zbierał aż od lat 50. ubiegłego wieku, i był przeświadczony o wyjątkowości nowego rodzaju napędu. Czołgi z napędem turbinowym nie były wprawdzie niczym nowym, pierwsze prototypowe silniki pamiętają II wojnę światową, ale Abrams i T-80 były pierwszymi czołgami wykorzystującymi turbinę, które trafiły do masowej produkcji.
Po testach porównawczych, w którym XM1 mierzył się ze specjalnym wariantem Leoparda 2 (Leopardem 2AV), wybrano pojazd Chryslera jako przyszły czołg podstawowy wojsk lądowych Stanów Zjednoczonych. Czołg został nazwany imieniem generała Creightona Abramsa, dowódcy 37 Batalionu Pancernego Armii Stanów Zjednoczonych w czasie II wojny światowej, a później dowódcy wojsk amerykańskich walczących w wojnie wietnamskiej. Od momentu rozpoczęcia produkcji w 1979 roku do dzisiaj z taśm produkcyjnych zjechało około 10 000 różnych wersji czołgów podstawowych Abramsa.
Dane techniczne
M1 Abrams jest klasycznym czołgiem podstawowym z czteroosobową załogą (dowódcą, działonowym, ładowniczym i kierowcą). Jego masa oscyluje się w przedziale od 54 ton w przypadku oryginalnego M1 do 62 ton w przypadku dozbrojonego M1A2. Długość czołgu z lubą skierowaną do przodu wynosi 9,77 metra, czołg mierzy 3,66 metrów szerokości i 2,44 metrów wysokości.
Opancerzenie
Pancerz typu Chobham jest głównym ulepszeniem w stosunku do stalowego pancerza poprzednika. Amerykański rozwój tego rodzaju pancerza sięga 1973 roku, kiedy przedstawiciele Chryslera i General Motors odwiedziły Wielką Brytanię w celu zapoznania się z tamtejszym procesem produkcyjnym. Doświadczenie to doprowadziło do daleko zakrojonych zmian w konstrukcji obu prototypów. Amerykański historyk wojskowości Steven Zaloga szacuje, że ochrona balistyczna przedniego pancerza podstawowego Abramsa wynosi 350 mm RHAe (Rolled Homogeneous Armor Equivalent) na pociski kinetyczne i 700 mm RHAe na pociski pumulacyjne, przy czym źródła radzieckie szacują, że ochrona była jeszcze większa. W późniejszych wersjach Abramsa już i tak znaczna ochrona pancerza Chobham została wzmocniona elementami zubożonego uranu, począwszy od M1A1 w 1988 roku. Wynosiła wtedy aż 600 mm RHAe na pociski kinetyczne i 1300 mm RHAe na PK. Istnieją wersje Abramsa z i bez elementów zubożonego uranu, przy czym przeznaczone na eksport czołgi z reguły są ich pozbawione. Najnowsze ulepszenie ochrony obejmuje zestaw ERA, który stanowi część wyposażenia TUSK (Tank Urban Survival Kit), zwiększającego wytrzymałość pojazdu w zurbanizowanym terenie na ostrzał z broni typu RPG.
Abramsy mogą zostać ponadto wyposażone w system obrony aktywnej (AN/VLQ-6 Missile Countermeasure Device), zakłócający system naprowadzania niektórych rodzajów kierowanych przeciwpancernych pocisków rakietowych poprzez emitowanie silnego sygnału podczerwieni. Wewnętrzna konstrukcja Abramsa gwarantuje maksymalne bezpieczeństwo załogi poprzez puste przestrzenie pomiędzy warstwami pancerza dzięki temu po przebiciu jednej warstwy pancerza energia rozchodzi się w miarę równomiernie. Załoga ma dzięki temu szanse na przeżycie nawet pomimo katastrofalnych uszkodzeń, które oznaczałyby pewną śmierć w mniej chronionych pojazdach. Na przykład dzięki zaimplementowaniu oddzielonego od załogi magazynu amunicji, siła detonacji amunicji kierowana jest na zewnątrz. Oprócz tego Abrams jest wyposażony w halonowy automatyczny system gaśniczy.
Siła ognia
Pierwsze wersje Abramsa były uzbrojone w armaty gwintowane M68 kalibru 105 mm czyli kopie brytyjskich Royal Ordnance L7. Wprowadzenie zaawansowanych radzieckich konstrukcji doprowadziło pod koniec lat 80. ubiegłego wieku do wymiany tej skutecznej broni na niemieckie gładkolufowe działo L/44 Rheinmetall kalibru 120 mm. W Abramsach oznaczono jako M256 działo do dzisiaj stanowi główne uzbrojenie pojazdu. Podobnie jak w M68 działo M256 jest ręcznie ładowane przez ładowniczego, zaś pociski są dostarczane z tyłu wieży. Strzela ono zarówno pociskami kinetycznymi (APFSDS) jak i wielozadaniowymi PK, których ze względu na ich ładunek wybuchowy można użyć przeciw miękkim celom.
Seria pocisków M829 APFSDS została wprowadzone w celu zwalczania ówcześnie najlepszych radzieckich czołgów, a o ich najnowocześniejszej wersji, M829A4, mówi się, że są w stanie zniszczyć każdy czołg podstawowy, operujący na współczesnych polach bitew oraz nawet czołgi, które pojawią się w najbliższej przyszłości. Innym rodzajem stosowanej amunicji jest pocisk kartaczowy M1028 (canister round), opracowany po wojnie w Iraku. Jest to amunicja śmiertelna dla piechoty i miękkich celów znajdujących się w odległości do 600 metrów. Bardziej zaawansowane rodzaje pocisków znajdują się obecnie w fazie rozwoju.
Oprócz głównego działa Abramsy są wyposażone w trzy karabiny maszynowe – Browning M2 kalibru 12,7 mm na wieży przed włazem dowódcy, M240 kalibru 7,62 mm przy włazie ładowniczego oraz sprzężony karabin maszynowy M240 kalibru 7,62mm. Dodatkowo pojazd można dozbroić w ciężki karabin maszynowy CROWS (Remotely controlled Weapons Station), który jest montowany na wieży jako część wyposażenia TUSK.
Mobilność
Abrams jest wyposażony w wielopaliwową turbinę gazową Honeywell AGT 1500 KM-1500 o mocy 1500 KM, zaś hydrokinetyczna automatyczna skrzynia biegów Allison X-1100-3B zapewnia sześć biegów (4 do przodu / 2 wsteczne). Silnik ten pozwala Abramsowi rozwinąć prędkość wynoszącą 72 km/h na twardej powierzchni i 48 km/h w terenie, przy czym po usunięciu regulatora prędkości osiągnięto nawet wyższe prędkości. Turbina może pobierać energię z różnych rodzajów paliw, w tym naftowego, oleju napędowego i benzyny – funkcja ta została wprowadzona w celu uproszczenia wymogów logistycznych. Najbardziej rozpowszechnionym paliwem w armii Stanów Zjednoczonych jest paliwo do silników odrzutowych JP-8, zaś australijskie Abramsy jeżdżą na olej napędowy. Silnik wydaje z siebie charakterystyczny gwizd i robi mniej hałasu niż starsze warianty czołgowych silników wysokoprężnych, którym Abrams zawdzięcza przezwisko "Whispering Death” („szeptająca śmierć”) przydane mu podczas manewrów REFORGER. Niestety, tego typu silniki mają swoje minusy związane ze zużyciem paliwa, które w porównaniu do silników wysokoprężnych o tej samej mocy jest nieco wyższe. Zaznaczyć należy, że problem nie jest aż tak rozpowszechniony, jak twierdzą krytycy.
Rozwój i odmiany
Wyróżnia się trzy główne warianty Abramsa:
- Oryginalny M1 Abrams
- M1A1 Abrams (4976 egzemplarzy wyprodukowanych dla wojsk lądowych Stanów Zjednoczonych, 221 dla USMC (Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych), 755 dla Egiptu i 59 czołgów M1A1 AIM SA sprzedanych Australii), z kilkoma ulepszeniami, w tym opcjonalnym zubożonym uranem i działem M256 kalibru 120mm
- M1A2 Abrams (większość z tych czołgów w rzeczywistości to zmodernizowane czołgami M1/M1A1, różnice wynikają z bardziej zaawansowanego systemu kierowania ogniem i pancerza drugiej generacji ze zubożonym uranem)
Każdy wariant składa się z dużej liczby odmian z najbardziej zaawansowaną wersją M1A2 na czele, zmodernizowaną do kilku standardów System Enhancement Package i wyposażoną w zestaw opancerzenia TUSK.
Abrams dołączył do grona najsłynniejszych czołgów na świecie po doskonałych osiągach podczas operacji Pustynna Burza i wojnie w Iraku. Podczas wojny w Zatoce Perskiej rozlokowano w Iraku około 2000 czołgów Abramsa i wszystkie walczące Abramsy pokonały swych przeciwników radzieckiej produkcji. Oszałamiające sukcesy w Iraku były zasługą też taktyki sił zbrojnych, a nie tylko samego pojazdu, tym niemniej prędkość, z jaką prawdopodobnie najsilniejsze wojsko regionu zostało zmiażdżone przez Amerykanów, głęboko wstrząsnęła Rosją i Chinami, i w efekcie końcowym doprowadziła do rozwoju czołgu podstawowego następnej generacji.
Większość strat Abramsów podczas obu wojen przypisywano improwizowanym urządzeniom wybuchowym i walce w terenie zurbanizowanym. W obu przypadkach czołg był nie do pokonania przez starsze radzieckie konstrukcje. W latach 2010-2012 sprzedano pewną liczbę czołgów Abramsa Irakowi, które następnie zostały przechwycone przez Państwo Islamskie. PI rzekomo operowało nawet kilkoma przez chwilę, zanim zostały one zbombardowane przez Siły Powietrzne USA. Podobnie siły zbrojne Arabii Saudyjskiej straciły kilka czołgów Abrams podczas interwencji w Jemenie, co pokazało, że nawet najbardziej nowoczesne czołgi są do pokonania, jeśli operują nimi słabo przeszkolone załogi, stosujące niewłaściwą taktykę.
Abramsy znajdują się obecnie na wyposażeniu :
- Armia USA – około 8000 egzemplarzy w służbie czynnej
- Australia - 59 australijskich hybrydowych M1A1 w służbie czynnej
- Egipt - 1005 czołgów M1A1
- Irak - 140 egzemplarzy M1A1M (kilka utracono na rzecz Państwa Islamskiego)
- Kuwejt - 218 czołgów M1A2
- Arabia Saudyjska - ponad 400 czołgów (kilka utracono w Jemenie)
W planach jest następca istniejących wariantów czołgów Abramsa (powszechnie znany jako M1A3), wymiana ma się rozpocząć około 2020 r.
W Armored Warfare
W Armored Warfare rodzina Abramsów jest aktualnie podzielona na trzy poziomy:
- M1 7 poziomu
- M1A1 8 poziomu
- M1A2 9 poziomu Czołgi te obejmują starsze warianty oraz odmiany, znajdujące się obecnie w eksploatacji. Abramsy na wszystkich poziomach są zdolne do silnego uderzenia.
Największymi zmianami w rodzinie czołgów Abrams jest nowy model M1 Abramsa z 7 poziomu, model ten pojawi się w grze w wersjie 0.14, dodatkowo studio Obsidian Entertainment pracuje jeszcze nad nowymi dźwiękami turbin gazowych. W przyszłości linia zakończy się XM1A3 10 poziomu, którego mocno zmodyfikowana wersja może się pochwalić najbardziej zaawansowanym i eksperymentalnym wyposażeniem.
Mamy nadzieję, że seria Abramsa przypadnie Wam do gustu. Do zobaczenia na polu bitwy!
