W centrum uwagi: M60

M60 jest ostatnią serią w długiej linii czołgów Patton, które w różnych formach służą od końca lat 40. XX wieku do dzisiaj. W Armored Warfare seria ta dzieli się na czołg podstawowy 3 poziomu M60, M60A2 Starship 4 poziomu oraz M60A3 5 poziomu.

Rozwój serii M60 podyktowała potrzeba ulepszenia serii czołgów M48 w dwóch kwestiach:

• Zwiększenia siły ognia pojazdu
• Zwiększenia operacyjnego zasięgu pojazdu

Nie rozchodziło się o plan początkowy lub plan wyłącznie takiej modernizacji. Wcześniej powstał już 90mm Gun Tank T95 i jego liczne warianty. Projekt nie przeszedł, bo był zbyt ambitny - wymagał (drogiego i długiego) rozwoju licznych zupełnie nowych elementów. Nie przekreślono go jednak kompletnie, lecz zmieniono na programy ulepszeń Pattona, jak zobaczymy dalej.

Jedno z rozwiązań, mających na celu polepszenie zasięgu operacyjnego Pattona, przewidywało zastąpienie starszego żarłocznego silnika benzynowego AV-1790 Dieslem. Koncepcja zrodziła się w 1954 roku, kiedy rozpoczął się rozwój serii Diesla AVDS-1790. Choć silnik wysokoprężny szedł w parze z dużą oszczędnością paliwa, z przyczyn logistycznych armia USA nie zdecydowała się na zastosowanie oleju napędowego w czołgach do czerwca 1958 roku. Tym niemniej w 1957 roku pierwszy prototyp Diesla z doładowaniem AVDS-1790 przeszedł pomyślnie testy w czołgu T48E2. Zużycie paliwa spadło aż o 60%.

W lutym 1958 roku ulepszona wersja silnika (AVDS-1790-1), produkująca około 620 koni mechanicznych (700 mocy indykowanej) została zainstalowana w dwóch M48A2, które otrzymały oznaczenie 90mm Gun Tank M48A2E1. Wkrótce po tym zbudowano trzeci M48A2E1 z jeszcze bardziej ulepszoną wersją silnika Diesla (AVDS-1790-2). Za sprawą nowego silnika zużycie paliwa M48A2E1 spadło drastycznie z 914 litrów na 100 kilometrów, jakie spalał M48A2, do 672 litrów na 100 km.

Tymczasem pod koniec lat 50. zeszłego wieku w armii amerykańskiej debatowano intensywnie nad przyszłością rozwoju amerykańskich czołgów oraz, co ważniejsze, zamówień na nie. W dość zawiłą dyskusję było zaangażowanych wiele stron, które doszły do wniosku, że opracowywany czołg T95 był na zbyt wczesnym etapie rozwoju, aby móc zjechać z taśm produkcyjnych w najbliższym czasie. To dlatego – po raz kolejny – wojsko USA uciekło się do tymczasowego rozwiązania, jakim była modernizacja Pattona. Ironia losu chciała, że Pattona zastąpił dopiero Abrams.

Decyzja o wszczęciu rozległego programu modernizacji M48A2 padła ostatecznie w maju 1958 roku. Jak wspomnieliśmy, rozchodziło się o czołg tymczasowy, który miał zastąpić w przyszłości czołg podstawowy, uzbrojony w pociski kierowane i ochronę radiologiczną. W czerwcu 1958 roku program oznaczono jako XM60. Oznaczenie XM oznaczało odejście od poprzedniego systemu, w którym eksperymentalne czołgi oznaczono literą T zamiast M (na przykład T48 był prototypem M48). Modele na służbie miały teraz takie samo oznaczenie jak prototyp, tylko bez X. Pojazd nazwano XM60 (a nie M48A3), co wyrażało radykalne odejście od M48.

Wstępne propozycje modyfikacji XM60 do M48A2 obejmowały:

• Pancerz kompozytowy (z rdzeniem krzemionkowym)
• Ulepszoną armatę
• Silnik Diesla serii AVDS-1790

Co się tyczy modernizacji głównego działa, było kilku kandydatów, z których niektórzy wzięli udział w testach podczas programu T95. Należały do nich:

• M42 kal. 90 mm czyli oryginalne działo M48
• gładkolufowe działo T208E9 kal. 90 mm (z programu T95)
• klon Royal Ordnance L7 kal. 105 mm (oznaczenie X15E8)
• Armata 105mm z programu T254 po pewnych ulepszeniach, porównywalne z L7 (z programu T95)
• T123E6 kal. 120 mm czyli lżejsza wersja M58 kal. 120 mm, rozpatrywana w T95

Celem wybrania odpowiedniego uzbrojenia w październiku 1958 roku w Aberdeen przeprowadzono serię testów porównawczych. Wygrał wariant serii T254 (T254E2). Działo M41 90 mm nie oznaczało żadnej poprawy, gładkolufowe strzelało niecelnie, działo X15E8 pomimo swojego zagranicznego eodowodu było porównywalne z T254E2 , zaś działo kal. 120 mm miało dość niską szybkostrzelność.

T254E2 (później ujednolicone pod oznaczeniem M68) wykorzystywało lufę armatnią, która była co prawda kompatybilna z L7, ale miał inny przedmuchiwacz i mechanizm zamka. Działo wyposażono początkowo w zmodyfikowany system kierowania ogniem z M48A2, który planowano zastąpić później bardziej zaawansowanym (ze szperaczem ksenonowym i celownikami IR).

We wczesnych XM60 działo miało być instalowane na wieży M48A2, ponieważ preferowana (i z uwagi na opływową sylwetkę lepiej opancerzona) seria T95 nie była łatwo w produkcji. Problemy z oryginalną kopułą dowódcy zaważyły jednakże o dodawaniu eksperymentalnej konstrukcji T9, który przydała wieżom M60 ostry kształt kopuły. Standardowo produkowaną kopułę stanowiła M19.

Dosyć wcześnie zrezygnowano z wymogu kompozytowego opancerzenia, który był kosztowny i opóźniał produkcję. Dla serii M60 przewidziano tylko stalowe opancerzenie. Kadłub był odlewany, ale zniknął typowy eliptyczny przedni pancerz M48 – zmianę tę wprowadzono pierwotnie w ramach przygotowań do wprowadzenia rdzenia krzemionkowego. Nigdy do jego realizacji nie doszło, ale przedni pancerz zachował swą formę.

Grubość opancerzenia wczesnego M60 przestawiała się w następujący sposób.

Kadłub:

• Górna płyta przedniego pancerza: 93 mm (pochylona pod kątem 65 stopni)
• Dolna płyta przedniego pancerza: 143-85 mm (pochylona pod kątem 55 stopni)
• Opancerzenie boczne kadłuba: 74-36 mm
• Tylny pancerz kadłuba: 41-30 mm (grill miał grubość 25 mm)
• Spód kadłuba: 19-13 mm
• Wierzch kadłuba: 36 mm

Wieża (identyczna grubość jak w M48A2):

• Osłona działa: 114 mm (pochylona pod kątem 30 stopni)
• Przedni pancerz: 178 mm
• Boki wieży: 76 mm
• Tył wieży: 51 mm
• Wierzch wieży: 25 mm

Zgodnie z wymogami XM60 miał być zasilany Dieslem AVDS-1790-2, co umożliwiało mu rozwinięcie prędkości wynoszącej 48 km/h.

Koncepcja musiała zrobić na wierchuszce w amerykańskiej armii wrażenie, ponieważ już w grudniu 1958 roku zatwierdzono masową produkcję pojazdu (czyli zanim zbudowano prawdziwy prototyp). Wybór padł znowu na Chryslera. W marcu 1959 roku czołg otrzymał swe standardowe wojskowe oznaczenie: 105 mm Gun Full Tracked Combat Tank M60.

Od lipca do października 1959 roku zbudowano cztery prototypy, które pomyślnie (z kilkoma poprawkami) przeszły serię testów. Następnie uznano, że czołgi nadają się do użytku wojskowego, przy czym pierwsze 15 egzemplarzy (oraz prototypy) nie miały wystarczającej ochrony balistycznej i zostały przeznaczone tylko do celów treningowych.

Pierwsze 360 czołgów M60 wyprodukowano w zakładach Chryslera w Delaware. Następnie przeniesiono produkcję do Detroit Tank Arsenal, gdzie trwała ona do października 1962 r. Łącznie z taśm fabrycznych zjechało 2205 początkowych modeli M60. Po październiku 1962 roku wszczęto produkcję bardziej zaawansowanej wersji - M60A1.

Wczesne egzemplarze M60 były wykorzystywane wyłącznie przez armię USA. Począwszy od grudnia 1960 r. rozmieszczono je w Europie. Nie przeszły chrztu bojowego, co miało się zmienić wraz z nadejściem ery M60A1.

M60 kontynuuje tradycję pozostałych czołgów se serii Patton, jest wystarczająco mobilny oraz dobrze chroniony jak na pojazd tego poziomu, ponad to dysponuje ponadprzeciętną siłą ognia jak na swój poziom, depresja działa jest znakomita dzięki czemu walka na wzgórzach nie będzie problemem. Więcej informacji na temat zmian w tym pojeździe ujawnimy niebawem!