Rodzina czołgów średnich T-72 zalicza się do najbardziej wpływowych i rozpowszechnionych pojazdów pancernych w historii. Liczne warianty tego czołgu służyły w Armii Radzieckiej oraz były eksportowane lub produkowane na licencji w około 40 krajach na całym świecie. Długa historia pojazdu zaczęła się w połowie lat 60. ubiegłego wieku i trwa do dzisiaj w formie głębokich programów modernizacji, takich jak T-72B3. Wariant, któremu jest poświęcony dzisiejszy artykuł, pochodzi z lat 70. XX w. i uchodzi za pierwszą większą modernizację oryginalnego T-72 Ural.
16 grudnia 1976 r. biuro konstrukcyjne Uralwagonzawod w Niżnym Tagile pod egidą W. N. Wenediktowa – twórcy pierwotnego T-72 – otrzymało zlecenie ulepszenia T-72 Ural, mającego na celu poprawę bojowych parametrów pojazdu. Projekt oznaczono jako Obiekt 176. Rozwój pojazdu trwał ponad dwa lata. 22 czerwca 1979 r. Armia Radziecka przyjęła na uzbrojenie pojazd pod oznaczeniem T-72A.
Czołg uległ znacznej modyfikacji względem poprzednika. Dzięki instalacji nowej i celniejszej od poprzedniczki 2A26M2 (D-81TM) armaty gładkolufowej 2A46 kalibru 125 mm zwiększono siłę ognia. Osiągnięto to między innymi za sprawą modyfikacji mechanizmu odrzutu, do tego lufa były w stanie przetrzymać więcej strzałów do wymiany. Od 1981 r. w pojazdach montowano zmodernizowaną wersję 2A46M. Jej główną zaletą, abstrahując od tego że była celniejsza od 2A46, było to, że w odróżnieniu od poprzedniczki, można było wymienić lufę w warunkach polowych bez konieczności zdejmowania całego mechanizmu działa z wieży. Cała operacja trwała tylko około dwóch godzin. Oprócz tego zwiększyła się liczba przewożonych pocisków z 39 do 44.
Montaż dalmierza laserowego TPD-K1, celowników armatnich oraz aktywno-pasywnych celowników nocnych o oznaczeniu TPN-3-49 zwiększyła jeszcze bardziej celność. Wraz z reflektorem podczerwieni Luna-4 czołg mógł prowadzić celny ostrzał nocą z odległości 1300 metrów (w trybie pasywnym 500 metrów). Model z 1982 r. wyposażono w nowy komputer balistyczny 1A40, zaś wersję z 1984 r. w nowy stabilizator działa 2E42-2, co zwiększyło celność pojazdu podczas jazdy.
Nowe opancerzenie kompozytowe wieży poprawiło ochronę balistyczną pojazdu. Elementy pancerza kompozytowego układały się na wieży w charakterystyczne "policzki" (łatwo jest po nich rozpoznać pojazd), które dały modelowi zachodnie przezwisko modelu: „Dolly Parton”. Dzięki tym zmianom wzrosła ochrona przedniego pancerza wieży z 400 do około 500 mm RHA przeciwko pociskom kumulacyjnym. Ochronę boczną poprawiono, zastępując częściowe osłony plastikowymi fartuchami ochronnymi nad gąsienicami. Zamontowano również wyrzutnię granatów dymnych 902A Tucha i wystrzeliwujący napalm system ochrony przed piechotą Soda. Wprowadzone zmiany zwiększyły nieznacznie masę pojazdu. Późniejsze modele T-72A (od 1980 r.) wyposażono w dodatkową płytę grubości 30 mm, montowaną na górnej płycie kadłuba. Ostatnia wersja T-72A (produkowana od 1985 r. T-72AV) zyskała pancerz reaktywny Kontakt, składający się z 227 kostek (61 na przodzie kadłuba, 70 na wieży i 96 na bokach).
Mobilność zwiększono poprzez montaż nowego silnika V-46-6 o mocy 780 KM oraz niewielkie zmiany w zawieszeniu. Za sprawą nowego noktowizora kierowcy TVNE-4B pojazd mógł rozwijać większą prędkość nocą. W 1984 r. wprowadzono nowy silnik V-84 o mocy 840 koni mechanicznych.
T-72A i wszystkie jego warianty (w tym wersję eksportową i dowodzenia) produkowano w latach 1979-1985 do momentu wejścia serii T-72B. Generalnie była to jedna z najbardziej udanych modernizacji czołgu T-72, o czym świadczy fakt, że wiele pojazdów tego typu nadal służy w armiach na całym świecie, co najlepiej można zaobserwować w konflikcie w Syrii.
W Armored Warfare T-72A ucieleśnia modernizację czołgu 5 poziomu T-72 Ural pod względem zarówno siły ognia jak i ochrony. Kompozytowy pancerz zwiększa dodatkowo odporność pojazdu na głowice kumulacyjne i ppk. Istnieje też opcja instalacji ERA Kontakt i tym samym dalszego ulepszenia opancerzenia. Względem T-72 czołg T-72A ma zwiększoną siłą ognia i w odróżnieniu od poprzednika strzela przeciwpancernymi pociskami kierowanymi. Nowy, ulepszony stabilizator czyni z niego śmiercionośną i stosunkowo celną platformę. Dodatkowe opancerzenie oznacza jednakże większą masę i odbija się na mobilności czołgu, która jest trochę gorsza od mobilności poprzednika. Pomimo tego T-72A jest wystarczająco mobilny i zdolny do zadania sporych obrażeń w krótkim czasie.
Ogólnie T-72A to typowa radziecka konstrukcja ówczesnej ery – doskonała ochrona przodu czołgu, polegająca na korzystnie pochylonym kadłubie i bardzo grubym przednim pancerzu wieży do pary z potężną armatą dużego kalibru, wystarczającą zwrotnością i przyspieszeniem.
Do zobaczenia na polu bitwy!
