Transporter opancerzony M113 należy do grona najbardziej rozpowszechnionych powojennych pojazdów w swojej klasie. Wykorzystywany przez około cztery tuziny armii na świecie błyszczał przez ponad pięćdziesiąt lat służby. Na przestrzeni lat zbudowano sporą liczbę wariantów, które brały udział w niezliczonych konfliktach.
M113 ACAV w Wietnamskim muzeum wojskowym w Sajgonie
Prawdopodobnie najbardziej znanym konfliktem z udziałem M113 była wojna w Wietnamie. Rozlokowano w niej dużą liczbę egzemplarzy kanciastego pojazdu, którego kształt stał się jednym z symboli tego brutalnego konfliktu. Na ironię losu wszechobecny w Wietnamie M113 nie był przystosowany do walki w dżungli i środowisku zurbanizowanym, w jakim toczyła się wojna. Aluminiowe opancerzenie stawiało opór jedynie słabym pociskom, bo już pociski ciężkiego karabinu maszynowego były w stanie je przebić oraz zranić lub nawet zabić znajdujących się w środku żołnierzy. Co gorsza, strzelanie z ciężkiego karabinu maszynowego Browning M2 .50cal (kal. 12,7 mm) przedstawiało dla działonowego śmiertelne niebezpieczeństwo, jako że oryginalnie broń była pozbawiona jakiekolwiek rodzaju osłony.
Oddziałom amerykańskim i południowowietnamskim nie brakowało na szczęście środków i pomysłowości, aby sobie na różne sposoby radzić. Powstało kilka zmodernizowanych wariantów, do których należy M113 ACAV.
M113 trafiony z RPG, Wietnam
ACAV to skrót od Armored Cavalry Assault Vehicle, oznaczający odejście od tradycyjnej amerykańskiej roli „taksówki na bitwę” do zadania przewidzianego dla bojowego wozu piechoty. M113 nie służył więcej tylko i wyłącznie do przewozu żołnierzy, lecz towarzyszył odtąd piechocie w czasie bitwy i aktywnie wspierał ją ostrzałem ze swojego uzbrojenia.
Co ciekawe, pierwsze pojazdy ACAV opracowali nie Amerykanie, lecz ich południowowietnamscy sojusznicy, aktywnie eksploatujący M113 w walce. Aby rozwiązać problem narażenia działonowego pojazdu, wyposażano karabin maszynowy kal. 12,7 mm w różnorakie ciężkie osłony. Na licznych pojazdach zamontowano oprócz tego dodatkowe karabiny takie jak: (M60 kal. 7,62 mm). W niektórych przypadkach zwiększano też poziom ochrony balistycznej (zwłaszcza spodu, aby chronić załogę i pasażerów przed minami), instalując na pojeździe dodatkowe stalowe płyty. Nie zawsze zresztą rozchodziło się tylko o opancerzone stalowe płyty.
Pierwsze wietnamskie ACAV pojawiły się około 1963 roku. W tym czasie nie były jeszcze ujednolicone - każda jednostka wykorzystywała dostępne surowce, na przykład przejmując osłonę działa z wraku innego opancerzonego pojazdu. Modyfikacja sprawdziła się i odtąd ulepszano w ten sposób liczne, jeśli nawet nie wszystkie wietnamskie M113. Pomimo przyrostu masy pojazdu, utrudniającej jazdę w terenie, wzrósł dzięki temu znacznie wskaźnik przetrwania M113,
M113 ACAV w Wietnamie
W okolicach roku 1965 rozwiązanie z osłoną działa zaadaptowali Amerykanie, którzy wyprodukowali zestaw ACAV (pasujący do wszystkich wariantów M113, lecz stosowany głównie w wariancie M113A1). Produkowane w USA i Okinawie zestawy były instalowane przez żołnierzy w warunkach polowych, choć w kilku późniejszych przypadkach zamontowano je w pojazdach M113, znajdujących się jeszcze na terytorium USA. Pierwszą operacją, w której użyto na większą skalę wariantu ACAV, była operacja Cedar Fallas w styczniu 1967 roku, w której wziął udział 11. Pułk Kawalerii Pancernej. Wiele z nich wykorzystano później do eskorty konwojów.
Choć program odniósł sukces, zdarzały się podbramkowe sytuacje. Jeśli chodzi o wojnę wietnamską, trzeba wiedzieć, że nie brało w niej udziału zbyt wiele czołgów. W tym samym czasie w konfliktach zbrojnych na Bliskim Wschodzie walczyły duże liczby czołgów i opancerzonych wozów bojowych. Dżungle na terytorium Wietnamu nie były zaś przyjazne dla czołgów.
A ponieważ doszło do kilku sytuacji, w których przydałaby się właściwa czołgom siła ognia, niektóre pojazdy ACAV wyposażono w działo bezodrzutowe M40 106 mm.
M113 ACAV uzbrojony w działo bezodrzutowe M40, Kambodża, 1974
Podobnie jak i inne bronie tej klasy, M40 opracowano na początku lat 50. XX wieku, bazując na doświadczeniach zebranych podczas II wojny światowej. Chodziło o maksymalnie lekką broń, którą jednostki piechoty mogły zwalczać opancerzenie i fortyfikacje wroga. Działa bezodrzutowe są dużo lżejsze, mobilne i łatwiejsze w obsłudze nie klasyczne działa przeciwpancerne lub lekkie armaty polowe, ale nie są pozbawione minusów: Mają ograniczony zasięg, małą prędkość pocisków i nie strzelają amunicją przeciwpancerną, w związku z czym wrogie jednostki pancerne trzeba zwalczać pociskami kumulacyjnymi. Silna eksplozja i następująca chmura dymu (w suchym środowisku) wskazuje wrogowi poza tym już po pierwszym strzale pozycję, co pociąga za sobą konieczność przemieszczenia się w celu uniknięcia kontrataku.
M40 przeżyło chrzest bojowy w wojnie koreańskiej, gdzie radziło sobie dobrze z pancerzami północnokoreańskich czołgów T-34. Podobnie jak sam M113 trwało na służbie przez kilka dekad i trafiło do dziesiątek armii na świecie, z których niektóre mają je do dziś na wyposażeniu. W ciągu ostatnich lat jego irańska kopia (do dzisiaj w produkcji) pojawiła się w Syrii i Libii po wszystkich stronach konfliktu.
M40 strzela głównie amunicją POB i PK, przy czym istnieją też wyspecjalizowane pociski (takie jak pociski typu flechette). Prędkość wylotowa pocisku wynosi około 500 m/s, zaś maksymalny skuteczny zasięg pocisków PK w przybliżeniu 1,3 kilometra do 2 kilometry. Ciekawostką jest, że oryginalne pociski kumulacyjne z czasów Wietnamu były mniej skuteczne niż ich współczesne odpowiedniki. Niektóre dzisiejsze pociski są w stanie przebić 700 mm pancerza, podczas gdy pociski z czasów Wietnamu około 400 mm.
M113 ACAV w Wietnamie
M40 zamontowano na tyle pojazdu ACAV. Obsługujący działo członek załogi był narażony na ostrzał, ale i tak broń była bardzo przydatna na terenach nieprzystępnych dla czołgów. Wobec niezbyt dużej liczby czołgów północno-wietnamskich głównym zadaniem pojazdu nie było zwalczanie czołgów, lecz niszczenie różnych barykad i umocnień. A to była specjalność M40.
Powstało w sumie kilka wariantów M40 ACAV, z czego większość zniknęła wraz z końcem wojny w Wietnamie. Niektóre trafiły do sił zbrojnych Khmerów w Kambodży. Setki 113, w tym wiele egzemplarzy wariantu ACAV, zostały przechwycone przez oddziały północno-wietnamskie. Nie wiadomo dokładnie, ile M113 uzbrojono w bezodrzutowe działo, prawdopodobnie kilka tuzinów.
W Armored Warfare miejsce oryginalnego M113 1 poziomu zajmie M48, ale nośnik będzie dostępny, choć w innej formie. Więcej informacji podamy już wkrótce!
