Na warsztacie: Magach 6B Gal Batash

Dowódcy!

Mieliście już okazję zapoznać się z serią czołgów podstawowych Magach, a konkretnie z wariantami amerykańskiej serii M48 Patton, zmodernizowanymi na potrzeby sił zbrojnych Izraela. Magach 6 to w uproszczeniu seria M60, ulepszona pod kątem izraelskich potrzeb. Brzmi prosto? Nie całkiem, bo sprawy są trochę bardziej skomplikowane niż by się mogło zdawać na pierwszy rzut oka.

Magach 6B Gal Batash

Na początku lat 70. XX wieku amerykańskie uzbrojenie stosunkowo bez przeszkód trafiało do Izraela, co miało zrównoważyć masywne dostawy radzieckiego uzbrojenia do arabskich sojuszników ZSRR. Wśród dostarczonego Izraelowi uzbrojenia znalazły się jedne z najlepszych dostępnych amerykańskich czołgów. I tak pierwsze 150 czołgów serii M60 (oznaczonych w służbie izraelskiej jako Magach 6) zawędrowały do Izraela przez port Hajfa w 1971 roku, kolejna partia tym razem czołgów M60A1 zaś dwa lata później czyli w 1973 r.

I tu zaczyna się robić ciekawie.

Po pierwsze, wbrew temu, co napisaliśmy wcześniej w artykule o czołgach M60, pojazdy te faktycznie eksportowano do Izraela wraz z M60A1 i jego następcami. Powodem, dla którego tak rzadko się o tym wspomina, jest prawdopodobnie mylenie czołgów M60 z podobnie wyglądającymi, zmodernizowanymi M48.

Po drugie, istniały dwa różne czołgi o oznaczeniu Magach 6:

• Prawdziwy M60 (Magach 6) lub pierwszy czołg serii M60 z charakterystyczną okrągłą wieżą i masywną kopułą
• M60A1 (i M60A3) oznaczony jako Magach 6A (6 Alef)

Niestety, wiele źródeł myli obydwa pojazdy (nazywając je po prostu "M60"), co powoduje całe zamieszanie. Uproszczając cały problem:

• M60 Magach 6 służył wraz z Magach 6A i został później zmodernizowany do standardu Magach 7
• M60A1/M60A3 Magach 6A był modernizacją Magach 6B i ostatecznie został ulepszony do standardu Magach 6B Gal Batash

Do historii M60 Magach 6 wrócimy później, teraz skoncentrujmy się na serii M60A1.

Ze wszystkich maszyn, jakie wówczas mógł zakupić Izrael, czołgi serii M60A1 były prawdopodobnie najlepszym wyborem. Po nieudanej próbie nabycia brytyjskich czołgów podstawowych Chieftain amerykańskie czołgi zdawały się stanowić najlepsze rozwiązanie, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę kapryśny charakter brytyjskiej i francuskiej polityki zagranicznej na Bliskim Wschodzie.

Bazowy czołg M60A1 był bezsporną modernizacją względem serii M48. Więcej na temat jego rozwoju przeczytacie w tym artykule, my powtórzymy tu tylko, że podstawowa konstrukcja była taka sama. Pojazd ważył 47,6 tony i miał taką samą załogę (dowódca, działonowy, kierowca i ładowniczy), którą chroniło stalowe opancerzenie. Jego ochrona balistyczna została jednakże zwiększona do następujących poziomów:

• Górna płyta przedniego pancerza: 109 mm (pochylona pod kątem 65 stopni, uprzednia grubość: 93 mm)
• Dolna płyta przedniego pancerza: 143-85 mm (pochylona pod kątem 55 stopni)
• Opancerzenie boczne kadłuba: 74-36 mm
• Tylny pancerz kadłuba: 41-30 mm (grill miał grubość 25 mm)
• Spód kadłuba: 19-13 mm
• Wierzch kadłuba: 36 mm

Lepiej prezentowała się również nowa, zawężona wieża:

• Osłona działa: 127 mm (pochylona pod kątem 60 stopni – opancerzenie osłony w linii wzroku wzrosło ze 130 mm do 254 mm w porównaniu ze starszym Magachem 5)
• Przód wieży: równający się 254 mm
• Boki wieży: równające się 140 mm
• Tył wieży: równający się 57 mm
• Dach wieży: 25 mm

Główne uzbrojenie stanowiła i tym razem armata gwintowana kal. 105 mm, który jednakże miała względem dział starszych Magachów lepszą depresję i elewację (-10/+20 stopni), do tego czołg przewoził więcej amunicji (63 pociski).

Abstrahując od ulepszonego pancerza i działa pojazd był zasilany tym samym silnikiem wysokoprężnym, co czołgi Magach i Sho’t – Continental AVDS-1790-2A o mocy 750 KM, co pozwalało na rozwinięcie prędkości do 48 km/h. Izraelscy żołnierze zachwycali się jego mobilnością i zwrotnością (wyśmienitą w porównaniu do starszych pojazdów) do chrztu bojowego w 1973 r.

Wtedy wydarzyła się katastrofa. Czołg co prawda sprawował się nie najgorzej, ale jego stalowy pancerz nie chronił załogi przed radzieckimi pociskami rakietowymi Malutka, którymi strzelały przeszkolone egipskie i syryjskie formacje piechoty, jak również przed pojazdami BMP-1, których duże liczby zasiliły armie arabskie. Kiedy wybuchła wojna, większość rozlokowanych na południu przeciwko Egiptowi pojazdów poniosła ciężkie straty. W wojnie uległa zniszczeniu ponad połowa wszystkich czołgów Magach (przetrwało wszakże 200 z 540 czołgów Magach, ale liczba ta obejmuje serię M48 Magach).

Co gorsza, sławetny problem łatwopalnego płynu hydraulicznego nękał serię czołgów Magach 6 podobnie jak Magach 5 i spowodował wielkie straty nawet wśród załóg Magacha 6. Po wojnie Izrael był w głębokim szoku. Ogromne straty w czołgach Magach wstrząsnęły Izraelczykami do tego stopnia, że rodzice nowo przyjętych żołnierzy dokładali ponoć wszelkich starań, aby ich synowie zostali przydzieleni do oddziałów wyposażonych w Centuriony, ponieważ - w odróżnieniu do Magacha - czołgi Sho’t słynęły z wytrzymałości. Z kolei załogi zaczęły nazywać swoje czołgi Magacha “Movil Gviyot Charukhot ("nośniki zwęglonych karoserii"), nawiązując w ten sposób do łatwopalnego płynu hydraulicznego.

I tak nadszedł czas na zmiany.

W 1978 r. do Izraela dotarła duża partia czołgów M60A1 RISE. Pojazdy te miały nowy silnik (diesel AVDS-1790-2C 750 KM, sprzężony z ulepszoną skrzynią biegów CD-850-6A). Celem modernizacji RISE było zwiększenie jego niezawodności, dlatego wyposażono silnik 2C w ulepszone rozruszniki, wtrysk paliwa, cylindry, systemy elektryczne i sprężarki. Nie produkował on wprawdzie więcej mocy niż silnik wyjściowy, ale miał większą trwałość. Istniały też modernizacje M60A1 (AOS), obejmujące:

• Nowsze gąsienice T142
• Układ stabilizacji działa (określany jako dodatkowa stabilizacja, AOS)
• Nowy silnik pomocniczy do napędu obrotu wieży

Czołgi te natychmiast zyskały następujące ulepszenia:

• ERA Blazer
• Rodzimej produkcji kopuła dowódcy Urdan zastąpiła oryginalną kopułę M19
• Moździerz kal. 60 mm
• Dodatkowy karabin maszynowy na wieży

W ten sposób ulepszone pojazdy nazywano Magach 6 Bet (6B), do którego to standardu w latach 1980-81 zmodyfikowano wszystkie czołgi Magach 6A.

W 1982 r. pojazdy te brały udział w operacji "Pokój dla Galilei" w Libanie, gdzie zdały też egzamin. Ulepszone opancerzenie zatrzymało większość radzieckich pocisków rakietowych Malutka – straty z 1973 r. tym razem się nie powtórzyły.

Nie mniej jednak jedno było pewne. Nawet z ulepszeniem ERA Blazer czołgi Magach stawały się coraz bardziej przestarzałe. Stalowy przedni pancerz bazowego M60A1 mierzył wprawdzie 254 mm, ale pod koniec lat 70. zeszłego wieku typowe pociski kinetyczne przebijały około 400 mm RHA i liczba ta rosła szybko. Zestaw Blazer tak naprawdę nie ratował sytuacji. Był skuteczny przeciwko starszym kierowanym pociskom rakietowym i granatnikom pancernym (innymi słowy pociskom POB), ale prawie nie dawał żadnych efektów przy trafieniach kinetycznymi pociskami, i to pomimo dodatkowej masy, wynoszącej prawie 1 tonę.

Pod koniec lat 70. Izrael zakupił zatem 300 nawet bardziej nowoczesnych amerykańskich czołgów podstawowych M60A3 TTS, które wszak również nie rozwiązywały problemu (opancerzenie było identyczne jak w modelu M60A1). Oznaczane jako Magach 6C (6 Gimel) pojazdy zostały zasadniczo ulepszone do standardu 6B.

Jednocześnie Merkawa (zastępująca powoli najstarsze modele w armii) nie była jeszcze dostępna w wystarczającej liczbie, a na zakup kolejnego nowoczesnego wariantu czołgu podstawowego Izrael nie mógł sobie pozwolić ze względu na zbyt wysokie koszty takiego programu. Dla Izraelczyków wchodziły w rachubę dwa rozwiązania problemu z Magachem:

• Ulepszenie siły ognia i układów optycznych pojazdów (bo przecież wróg nie strzeli do ciebie jeśli trafisz go pierwszy i będzie już po nim)
• Ulepszenie ochrony poza poziom ERA Blazer

Pierwsze rozwiązanie zaowocowało kilkoma ulepszeniami, z których najbardziej godny uwagi jest system kierowania ogniem Gal ("Fala"), zainstalowany w Magachu 6B, co doprowadziło do wariantu zwanego Magachem 6B Gal (warto wiedzieć, że czołgi Magach 6C nie zostały ulepszone do tego poziomu, ponieważ wyposażono je w bardziej zaawansowany amerykański SKO).

Ten wariant można rozpoznać po dużej optycznej obudowie pancernej przed kopułą dowódcy Urdan. Stanowi on znaczące ulepszenie w stosunku do kombinacji starszego komputera balistycznego M13 i dalmierza optycznego M17. Obejmuje on dalmierz laserowy i nowy komputer balistyczny. System kierowania ogniem, o którym tu mowa, był też oferowany zagranicznym klientom pod nazwą "Matador". Pojazd zyskał też nową termiczną osłonę działa w stylu Merkawy oraz czujnik wiatru bocznego na dachu wieży. Do lat 90. ubiegłego wieku uchodził za najlepszy wariant Magacha, jakim dysponował Izrael.

Ostatni krok modernizacji czołgu Magach 6B nastąpił jednakże pod koniec lat 90. XX wieku. W czasie tym Magach 6B służył już od ponad dwóch dekad i jego opancerzenie, nawet z ulepszeniem Blazer, uchodziło za przestarzałe. Chociaż Izrael nie był uwikłany w żaden poważniejszy konflikt od 1982 roku, jego czołgi nadal były celem bojowników Hezbollah, którzy dysponowali dość nowoczesnymi pociskami kierowanymi.

Do zwalczania tego zagrożenia IMI zaaplikowały na oryginalnej wieży Magach 6N dodatkowe opancerzenie. Co ciekawe, zostało ono opracowane w ciągu zaledwie 10 tygodni od chwili złożenia zamówienia, specjalnie na potrzeby tego rodzaju mało intensywnych konfliktów, w jakich, jak się spodziewano, będą brały udział izraelskie czołgi. Zestawowi (bazującemu na konstrukcji pancerza Merkawy) towarzyszyły ulepszenia opancerzenia kadłuba (w tym więcej kostek zaawansowanego pancerza Blazer) a także grubsza dolna część kadłuba przeciwko wybuchom improwizowanych urządzeń wybuchowych oraz boczne osłony. Wariant nazwano mianem "Batash" (skrót od "Bitachom Shotef" - "ogólne bezpieczeństwo").

Oczywiście taka ilość ulepszonego pancerza ważyła swoje. Aby zrekompensować przyrost masy, pojazd wyposażono w nową wersję starszego diesla AVDS o mocy 908 KM o nazwie AVDS-1790-5A ze skrzynią biegów, wykorzystywaną w czołgu podstawowym Merkawa 1. Ponadto ulepszono zawieszenie oraz zainstalowano w czołgu lżejsze gąsienice w stylu Merkawy. Ostatecznie masa pojazdu pozostała taka sama jak uprzednio czyli około 50 ton.

W ten sposób zmodernizowane czołgi Magach 6B Gal nazwano czołgami Magach 6B Gal Batash i pozostawiono do użytku w konfliktach o mniejszej intensywności (np. podczas palestyńskiej Intifady w 2002 r.), a następnie całkowicie wycofano w 2014 r. wraz z pozostałymi modelami Magacha.

W Armored Warfare Magach 6B Gal Batash będzie standardowym czołgiem podstawowym 5 poziomu w izraelskiej gałęzi.

Pod względem rozgrywki będzie godnym następcą Magacha 5, ale będzie bardziej wszechstronny i mobilny. Co się tyczy ochrony balistycznej i mobilności, będą one przeciętne jak na poziom pojazdu i w porównaniu z amerykańskim odpowiednikiem, M60A3. Czołg zabłyśnie za to pod względem celności - na swoim poziomie i w swojej klasie będzie miał najcelniejszą armatę, co umożliwi wyśmienite snajperskie strzelanie.

Pozostałe wartości siły ognia (w tym obrażenia na minutę oraz obrażenia na strzał) będą raczej średnie jak na jego poziom, ale doskonałe pole widzenia i solidny kamuflaż (jak na czołg podstawowy) uczynią z niego skutecznego snajpera w rękach graczy, przedkładających uniwersalne pojazdy nad siłę ognia niszczycieli czołgów.

Mamy nadzieję, że się wam spodoba! Do zobaczenia na polu bitwy!