Dowódcy!
W tym miesiącu bohaterem naszego cyklu Gałąź miesiąca są chińskie czołgi podstawowe w drzewie technologicznym Zhanga Fenga.
Historię rozwoju chińskich czołgów można podzielić na kilka podstawowych okresów: nie liczący się okres przedwojenny, czas wojny i wojnę domową, w której wszystkie strony wykorzystywały głównie przedwojenny, wyprodukowany na licencji lub przechwycony sprzęt.
Pierwszy okres przypada na czas radzieckiej przyjaźni, kiedy Chińska Republika Ludowa i ZSRR były sojusznikami. W ramach radzieckiego wsparcia chińskiego przemysłu zbrojeniowego Chiny otrzymały wówczas dużą liczbę czołgów T-34 (w armii chińskiej oznaczonych jako Typ 58), a następnie równie pokaźną liczbę czołgów T-54A, które służyły Chinach i były produkowane na licencji pod oznaczeniem Typ 59. Kiedy czołgi te zawędrowały do Chin, nie zaliczały się już do najpotężniejszych na świecie, ale spełniały pokładane w nich oczekiwania. Chińscy inżynierowie zdobyli dzięki nim cenne doświadczenie w projektowaniu konstrukcji czołgowych, które miało wycisnąć piętno na całych dziesięcioleciach przyszłego chińskiego przemysłu pancernego.
Drugi okres historii chińskich czołgów obejmuje głównie rozłam chińsko-radziecki. Ze względu na ideologiczne różnice w latach 60. XX wieku stosunki Chin z ZSRR uległy oziębieniu, które trwało do wybuchu otwartego konfliktu. Efektem ubocznym tej patowej sytuacji była utrata przez Chińczyków dostępu do zaawansowanych radzieckich technologii. A ponieważ Chiny wspierały reżimy komunistyczne w Azji oraz wojnę wietnamską, mogły zapomnieć również o technologiach zachodnich. W chińskim przemyśle zbrojeniowym daje się wyróżnić kilka kluczowych momentów: przechwycenie radzieckiego T-62 w 1969 r. podczas incydentu na wyspie Damanskij, wojnę wietnamską i wyciągnięte z niej wnioski, oraz wojnę chińsko-wietnamską w 1979 r., w której na jaw wyszły mankamenty chińskiej taktyki i opancerzenia. Pomimo faktu, że chiński przemysł wojskowy robił wszystko, aby zdobyć nowoczesne technologie, izolacja sprawiła, że chińska technologia pozostała z dziesięć, jeśli nie więcej lat w tyle za radziecką i zachodnią. Chiny skupiły się wówczas po większości na modernizacji posiadanych pojazdów, zwłaszcza czołgu Typ 59.
Trzeci okres przypada na czas ocieplenia się stosunków Chin z ZSRR (później Rosją) i Zachodem. Zwłaszcza pod koniec lat 70. i w latach 80. zeszłego wieku nastąpił prawdziwy boom w gałęzi przemysłu wojskowego. Chiny zyskiwały coraz więcej zaawansowanych technologii, i to zarówno z Europy (standardowa armata NATO 105 mm), jak i Rosji (działo gładkolufowe 125 mm). Rozwój ten poszedł w dwóch kierunkach:
- Modernizacji istniejących czołgów (modernizacje Typ 59, które doprowadziły do rozwoju popularnego czołgu eksportowego Typ 69)
- Konstrukcji nowych broni (kołowe niszczyciele czołgów, nowoczesne rodzime czołgi, takie jak Typ 88, nowoczesne eksportowe czołgi, takie jak Typ 85 i Typ 90-II)
W okresie tym Chiny stały się wielkim eksporterem broni, który sprzedawał masę czołgów do krajów na całym świecie. Własne jednostki pancerne ChRL również doczekały się ulepszeń. Miało to jednakże miejsce dopiero po operacji Pustynna Burza, w której cały świat przekonał się o wyższości zachodnich technologii. To wtedy dopiero prawdziwie zaawansowane technologie trafiły do chińskiej armii.
Szybki postęp, jaki nastąpił, prowadzi nas do obecnej ery nowoczesnej chińskiej armii. Rzeczywiście nowoczesne czołgi podstawowe, takie jak Typ 99A, stały się dostępne dopiero niedawno. Nowoczesne chińskie siły zbrojne nie przeszły jeszcze chrztu bojowego, ale znajdujące się na uzbrojeniu czołgi stanowią mieszankę rodzimych i zmodyfikowanych zachodnich i rosyjskich technologii. Jedna z bardzo ciekawych różnic między Chinami a resztą świata dotyczy eksportu. Każdy oferuje zwykle na eksport zmodyfikowane wersje własnych czołgów. Chiny natomiast osobno opracowują osobne pojazdy eksportowe i na własny użytek. Dla ilustracji:
- Typ 99 i jego warianty nie są oferowane na eksport i są przeznaczone tylko na użytek Chin
- VT-4 natomiast są oferowane wyłącznie (i z powodzeniem) na eksport
Podczas gdy VT-4 (który swoją drogą można w dużym stopniu dostosować w zależności od wyobrażeń nabywcy) ma prawdopodobnie te same osiągi co Typ 99, ale za to inne korzenie (bazuje na oddzielnym programie rozwoju czołgu eksportowego) i różni się od wszystkich innych oferowanych wariantów eksportowych.
W dniach od 1 do 30 kwietnia 2019 roku będzie można nabyć za mniej kredytów niż zwykle następujące pojazdy do pary ze statusem zahartowanych w bitwie ze zniżką wynoszącą 30 procent:
Czołg podstawowy 3 poziomu Typ 79: Typ 79 to najbardziej zaawansowana eksportowa modernizacja czołgu podstawowego Typ 69, który z kolei wywodzi się ze starszego Typ 79. Zbudowany w latach 80. XX wieku pojazd jako pierwszy wzbogacił się w różne zachodnie technologie, w tym w kopię słynnej armaty gwintowanej NATO 105 mm. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 35%
Czołg podstawowy 4 poziomu Typ 80-II: Typ 80-II reprezentuje drugi etap modernizacji czołgu podstawowego Typ 80, który pomimo mogącego wprowadzać w błąd oznaczenia został przyjęty do służby w 1988 roku. Czołg ten ucieleśnia sobą pierwszą chińską próbę zbudowania prawdziwego czołgu podstawowego drugiej generacji na krajowy użytek w oparciu o doświadczenia z takimi radzieckimi konstrukcjami, jak przechwycony T-62 lub T-72, do którego Chiny uzyskały dostęp podczas wojny irańsko-irackiej. W latach 1988-1995 wyprodukowano bardzo małą liczbę egzemplarzy tego czołgu po większości na krajowy użytek. Istnieją doniesienia o eksportach do Sudanu, do których należy się odnosić jednakże dość sceptycznie. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 35%
Czołg podstawowy 5 poziomu Type 85-IIM: Typ 85-IIM odniósł (podobnie jak Typ 69) duży sukces eksportowy. Stanowi on modernizację konstrukcji Typ 80 i w przeciwieństwie do poprzednika został zbudowany tylko na eksport. Uzbrojono go w armatę gładkolufową kalibru 125 mm oraz - co było premierą w seryjnej produkcji - wyposażono w spawaną wieżę. Na początku lat 90. zeszłego wieku około 200 egzemplarzy trafiło do Pakistanu. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 35%
Czołg podstawowy 6 poziomu Typ 90-II: Czołg ten ucieleśnia chińską koncepcję opracowania czołgów, przeznaczonych wyłącznie na eksport. Typ 90 to kompletnie nowa konstrukcja, której liczne elementy zostały zainspirowane radzieckim T-72. Pojazd zapoczątkował całą linię chińskich czołgów eksportowych, która ciągnie się do dzisiaj w postaci VT-4. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 35%
Czołg podstawowy 6 poziomu Typ 96: Chiński czołg podstawowy Typ 96 opracowano w latach 90. XX wieku. Miał on zastąpić starzejące się, bazowane na Typ 59 konstrukcje, jakie powstały po szoku, przeżytym w wojnie w Zatoce Perskiej. Pojazd bazował na serii pojazdów eksportowych Typ 85, przy czym Typ 96 był przeznaczony do służby krajowej. W latach 1997-2005 wyprodukowano około 2000 egzemplarzy, które wciąż jeszcze są na wyposażeniu chińskiej armii. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 35%
Czołg podstawowy 7 poziomu Typ 96A: Zmodernizowany wariant czołgu podstawowego Typ 96. Modernizacja miała na celu ulepszenie oryginalnego Typ 96 do poziomu bojowej zdolności Typ 99. Obejmuje zaś ulepszony pancerz wieży oraz lepsze układy elektroniczne. Do poziomu Typ 96A zmodernizowano około 1100 czołgów Typ 96. Znajduje się one teraz na wyposażeniu chińskiej armii. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 25%
Czołg podstawowy 7 poziomu 9910: Projekt o nazwie 9910 doprowadził do rozwoju serii pojazdów Typ 99. Pierwsze prototypy, błędnie nazywane Typ 98, pojawiły się w 1999 roku na paradzie wojskowej w Pekinie. Pojazd różni się w dużym stopniu od poprzedników. Przypomina wprawdzie T-72, ale ma spawaną wieżę. Główne uzbrojenie stanowi w pełni stabilizowana armata gładkolufowa 125 mm. Do wprowadzenia nowego wariantu w 2000 roku wyprodukowano około tuzina egzemplarzy tego pojazdu. Więcej na temat seryjnie produkowanego pojazdu-następcy przeczytasz w w oddzielnym artykule.
- Zniżka: 25%
Czołg podstawowy 8 poziomu Typ 99: Typ 99 to chiński czołg podstawowy, łączący w sobie zachodnie technologie ze wschodnimi wpływami. Jest to też obecnie najbardziej zaawansowany czołg podstawowy Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Na wyposażeniu chińskiej armii znajduje się jakieś 700-800 egzemplarzy kilku wariantów czołgu Typ 99, które buduje się najprawdopodobniej od 2001 roku. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 25%
Czołg podstawowy 8 poziomu VT-4: W odróżnieniu od czołgu Typ 99 czołg podstawowy VT-4 (znany też pod fabryczną nazwą MBT-3000) wyprodukowano z przeznaczeniem na eksport. Bazuje on na starszym modelu VB-1, który z kolei sięga korzeniami do radzieckiego czołgu podstawowego T-72, rozłożonego na części pierwsze w Chinach w latach 80. XX wieku w celu poznania konstrukcji. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 25%
Czołg podstawowy 9 poziomu Typ 99A: Rozchodzi się o zaawansowaną wersję czołgu Typ 99 i pierwszy chiński czołg podstawowy trzeciej generacji, który miał wywindować chińskie siły zbrojne na poziom XXI wieku. Pojazd uzbrojono w potężną armatę gładkolufową kal. 125 mm oraz wyposażono w kompozytowe opancerzenie kadłuba i wieży oraz w masę zaawansowanych technologii, w tym system laserowy JD-3. Począwszy od 2001 roku z taśm produkcyjnych zjechało jakieś tysiąc egzemplarzy tego czołgu, które obecnie znajdują się wyłącznie na wyposażeniu chińskiej armii. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 20%
Czołg podstawowy 10 poziomu Typ 99A2: Rozchodzi się o Typ 99A, wyposażony w eksperymentalną technologię. Poczesne miejsce zajmuje dłuższy wariant armaty ZPT-98 kal. 125 mm (L/55 zamiast L/44). Obydwa odmiany Typ 99 są bardzo zwrotne i dobrze chronione, ale nie nadzwyczaj szybkie. Mając na uwadze armatę kal. 125 mm można je usytuować między T-90MS a T-14 Armata. Czytaj więcej na temat w poświęconym mu artykule.
- Zniżka: 15%
Chińskie pojazdy są nieco specyficzne, jako że Chiny dołączyły do wyścigu zbrojeń pancernych stosunkowo późno. To dlatego pojazdy niższych poziomów wykorzystują na ogół przestarzałe platformy, wyposażone w lepsze technologie. W kwestii rozgrywki pojazdy poziomów niskich i średnich sprawują się jak rosyjskie czołgi, z tą różnicą, że mają lepsze obrażenia na pojedynczy strzał, co przypłacają z kolei mobilnością. Czołgi te są z reguły powolne i nie najlepiej chronione, ale są zdolne do miażdżących ciosów.
Wyższe poziomy to zupełnie inna historia. Począwszy od 5 poziomu chińskie maszyny robią się coraz bardziej zwrotne. Należy wziąć pod uwagę, że zwrotność ta nie implikuje mobilności: Chińskie czołgi obracają dość szybko kadłub, ale ani nie są szybsze od czołgów swojego poziomu, ani nie przyspieszają szybciej.
Od 5 poziomu są wyposażone w nowe kompozytowe wieże i inne zaawansowane wyposażenie, takie jak system SOA JD-3. Najwyższe poziomy, które wjadą w aktualizacji 0.22, będą miały do tego gruby pancerz, choć zyskają przede wszystkim więcej obrażeń na minutę. Najlepszą bronią w chińskiej gałęzi będzie armata L/55 125 mm, opracowana jako modernizacja standardowej armaty 125 mm serii czołgów podstawowych Typ 96 i Typ 99.
Odnośnie rozgrywki chińskie czołgi podstawowe należy usytuować gdzieś pomiędzy rosyjskimi czołgami a serią Leopard 2. Są wyśmienite we wsparciu, ale gorsze od innych czołgów podstawowych w defensywie i ofensywie. Dlatego też nadają się raczej dla doświadczonych graczy, którzy potrafią przewidzieć przebieg wydarzeń na polu bitwy.
Do zobaczenia na polu bitwy!
